Dinozorlar hakkında bir şeyler duyarız,kitap ve filmlerde onları görürüz. Peki nedir onlar? Kertenkelelerin büyükleri mi? İ
lk önce Dinozor nedir, bir bakalım...
Dinozorlar, pek çok kişinin düşündüğünün aksine büyük kertenkeleler değillerdir. İşin gerçeği Dinozor ismi Yunanca’da “korkunç kertenkele” anlamına gelir ve 1842 de Richard Owen tarafından uydurulmuştur.
İlk dinozor kemikleri 1822’de İngiltere’nin Sussex şehrinde bulunmuştur.Bu dinozor daha sonra Iguanadon diye isimlendirilecek bir otoburdu.Yani bitkilerle besleniyordu. Kısa bir süre sonra da Megalosaurus adlı etobur keşfedildi.
Bundan 230 milyon ile, 65 milyon yıl öncesi dönemde dinozorların dünyada egemen bir tür olduğuna inanılıyor. Bu dönemin sonunda dinozorlar ve diğer hayvan türlerinin soyu tükendi. Bu olayın nedeni hala bir sırdır. Ve türlü teoriler ortaya atılmaktadır... Bunlara daha sonra göz atacağız.Dinozorların sürüngen oldukları düşünülebilir.Dinozorların birçok sürüngenden farkı doğrudan kalçalarından uzanan bacakları üzerinde yürümeleridir. Bu bir kertenkele veya timsahtan farklıdır.
Bu efsanevi yaratıklar hakkında tüm bildiğimiz, kalan iskelet fosillerinin bir araya getirilmesiyle mümkün olmuştur.Geçen 65 milyon yıl içinde, az da olsa deri ve kayalardaki ayak izleri dışında , dinozorların yumuşak dokularından günümüze bir şey ulaşmamıştır.
Bunların dışında,bilim adamlarının inanışlarına göre dinozorlar sürüngenlerden farklı olarak kısmen sıcakkanlıdır. Metabolizmalarını, çevresel faktörlerden bağımsız olarak vücut sıcaklılarını ayarlamakta kullanırlardı.Yılanlar ve diğer sürüngenler bunun için güneşe veya karanlığa ihtiyaç duyarlar. Bir sürüngen çok soğuduğu zaman bünyesi yavaşlar ve kış uykusuna yatar. Kuşlar ve memeliler gibi sıcakkanlı hayvanlar, vücut ısılarını sabit şekilde korur. İnsanlarda bu ısı ortalama 36,5 derecedir. Hareketleri yada çevresel faktörler ne olursa olsun bu değişmez. Bu durum memelilerin ve kuşların soğuk iklimlerde bile çabuk ve hareketli olmasını sağlar.
Dinozorların yaşadığı döneme Mesozoic Devir diyoruz. Bu devir 3 kısma ayrılır: Triasic, Jurassic, Cretaceous.Bu dönemler sırasında çok iri dinozorlar yaşamıştır. Çok sık yapılan yanlışlardan biri dinozorların hepsinin aynı zamanda yaşadıklarına inanmaktır.
Dinozorlar farklı büyüklükteydiler. Bunlardan en ufağı bir tavuk büyüklüğünde olan Compsoganthus’tur. En irileri Sauropods, Diplodocus ve Apatosaurus gibi türleridir.Ve 8,5 metreye kadar uzayabilirler. En büyük etobur ünlü Tyrannosaurus Rex’tir. Kafası 2,5 metre kadardır.Vücudunun uzunluğu 4,20 mt. civarıdır. Diğer dinozorlar da
alışılmamış şekillerdeydi. Bir otobur olan Triceratops, zayıf kafasını korumak amacıyla üç sivri boynuza sahipti. Diğer bir grubun kuyruklarının sonunda kendilerini korumak için sivri çıkıntılar vardı. Diğer bir grubunsa kendilerini yaşayan tanka çeviren, ağır bir zırhları vardı. Dinozorlar, akrabalıkları olduğu sanılan günümüz kuşları gibi uçamazdı. Theropod dinozorlarının yalnızca, günümüz kuşlarının kemik yapısıyla benzerlik taşıdığı görülmüştür. Peki sonuç olarak dinozor nedir? 220 milyon yıl ile 65 milyon yıl önceleri arasında yaşamış, kalçalarından uzanan bacakları üzerinde yürüyen, sıcakkanlı olabileceği varsayılan, yüzgeçsiz ve kanatsız, günümüz kuşlarıyla akrabalığı bulunan bir sürüngendir. Fakat büyük kertenkeleler değillerdir.
Dinozorlar etobur ve otobur olarak ayrılırlar :
Otoburlardan bazıları;
-Dicraeosaurus: 6 metreden fazladırlar.
-Stegosaurus: 2,5 metre civarıdır.
-Triceratops: 3 metre civarıdır.
-Ankylosaurus: 2 metre civarıdır.
Etoburlardan bazıları;
-Ceratosaurus: 2 metre civarıdır.
-Velaciraptor: 30 cm.civarıdır.
-Allosaurus: 3,5 metreden fazladır.
-Tyrannosaurus Rex: 4,5 metre civarıdır. |